5/5 - (8 امتیاز)

معرفی کتاب تبصره ۲۲ (Catch-22) اثر جوزف هلر

تبصره‌ای که دیوانگی را منطقی می‌کند…
اگر کسی خواهان خروج از جنگ باشد، دیوانه است؛ اما اگر دیوانه باشد، حق ندارد از جنگ خارج شود. چون اگر از جنگ فرار کند، عقل دارد، و اگر عقل داشته باشد، دیوانه نیست. این پاراگراف نه فقط خلاصه‌ای از روح کتاب تبصره ۲۲ اثر جوزف هلر است، بلکه یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های طنز تلخ در ادبیات مدرن نیز به شمار می‌رود .

معرفی کتاب تبصره ۲۲ (Catch-22) اثر جوزف هلر چینود chinod

جوزف هلر کیست؟

جوزف هلر ، متولد سال ۱۹۲۳ در بروکلین ، نیویورک ، نویسنده‌ای بود که با اولین رمانش ، « تبصره ۲۲ » ، انقلابی در ادبیات ضد جنگ پدید آورد . او خود در جنگ جهانی دوم در نیروی هوایی آمریکا خدمت کرده بود و تجربیات واقعی‌اش، الهام‌بخش بسیاری از جنبه‌های کتاب شد. سبک خاص او در استفاده از طنز سیاه و ساختار پیچیده‌ی روایی، « تبصره ۲۲ » را به یکی از آثار ماندگار قرن بیستم تبدیل کرد.

تبصره ۲۲ را نمی‌توان در یک ژانر خاص محدود کرد. این رمان ترکیبی است از:

طنز سیاه: نقد بوروکراسی و جنگ با چاشنی خنده‌ای تلخ
ادبیات ضد جنگ: بازنمایی جنبه‌های پوچ و بی‌معنای جنگ جهانی دوم
سورئالیسم و رئالیسم جادویی: روایت‌هایی که گاه غیرواقعی، اما بسیار واقعی‌تر از واقعیت به‌نظر می‌رسند
روایت غیرخطی: داستان از طریق پرش‌های زمانی و روایت‌های موازی شخصیت‌های مختلف پیش می‌رود

معرفی کتاب تبصره ۲۲ (Catch-22) اثر جوزف هلر چینود chinod

شخصیت‌ پردازی‌ های عمیق و چندلایه

یوساریان (Yossarian)
قهرمان اصلی داستان، بمب‌افکن نیروی هوایی، انسانی‌ست زنده و درگیر. او با مرگ دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و از پوچی جنگ خسته شده است. یوساریان هرچه بیشتر در مأموریت‌ها شرکت می‌کند، بیشتر متوجه دیوانگی اطرافش می‌شود. او شخصیتی‌ست که با مخاطب رابطه‌ی عمیق احساسی برقرار می‌کند.

میلوی مایندر بایندر
نماد سرمایه‌داری افسارگسیخته در دل جنگ. او تاجر فرصت‌طلبی است که حتی با دشمنان کشور خود نیز معامله می‌کند.

کلانل کاتکارت
افسر بلندپایه‌ای که بی‌منطقی و جاه‌طلبی او، هم باعث خنده و هم وحشت است.
دکتر دانیکا
پزشکی که دائماً در تلاش است تا از طریق راه‌های پیچیده‌ی بوروکراتیک، یوساریان را از جنگ معاف کند ولی خودش درگیر تبصره ۲۲ می‌شود.

لینک اختصاصی چینود

امور آموزشی و فرهنگی و هنری لینک

notehasti

نمایش لینک

اتفاقات مهم و به‌یادماندنی

مأموریت ‌های پی ‌در پی و مرگ‌ بار: یوساریان در حالی که تصور می‌کند پس از چند مأموریت از خدمت مرخص خواهد شد، با افزایش دائمی تعداد مأموریت‌ها توسط فرمانده مواجه می‌شود.

مرگ اسنودن: صحنه‌ی مرگ همرزم یوساریان، یکی از نقاط عطف احساسی و فلسفی کتاب است که پوچی جنگ و شکنندگی انسان را آشکار می‌کند.

پیدایش تبصره ۲۲: جایی که یوساریان با قانون اصلی داستان مواجه می‌شود و درمی‌یابد که هیچ راه فراری از آن وجود ندارد.

بخوانید و بدانید : غذاهای محلی آلمان

معرفی کتاب تبصره ۲۲ (Catch-22) اثر جوزف هلر چینود chinod

نقدی بی‌رحم اما هوشمندانه به جنگ و دیوانگی سازمان‌ ها

جوزف هلر در این کتاب، نه فقط جنگ را بلکه ساختارهای اجتماعی، نظامی و اقتصادی اطراف آن را به باد انتقاد می‌گیرد. پیام اصلی کتاب این است که در دنیای مدرن، منطق می‌تواند ابزار دیوانگی باشد، و سازمان‌ها می‌توانند انسان‌ها را با کلمات و قوانین بی‌منطق نابود کنند.

دیالوگ ‌های ماندگار
اگر تو مرا نکشی، دشمن می‌کشد. من از کشته شدن می‌ترسم، نه از دشمن. – یوساریان
تبصره ۲۲ تنها قانونی است که وجود ندارد اما همه را کنترل می‌کند.
جنگ بهانه‌ ای‌ ست برای دیوانگان که خود را عاقل نشان دهند.

نمادگرایی در تبصره ۲۲

تبصره ۲۲
این قانون ساختگی، به نمادی جهانی برای پارادوکس‌های بی‌پایان، بوروکراسی‌های بی‌منطق و سیستم‌هایی تبدیل شده که فرار از آن‌ها غیرممکن است.
پیانوزا
جزیره‌ای دورافتاده که همزمان هم آرامش‌بخش و هم جهنمی‌ست؛ تصویری از وضعیت روانی یوساریان.
اسنودن
مرگ او، نماد فانی بودن، بی‌پناهی انسان در برابر جنگ و شکنندگی مرز میان عقل و جنون است.

تاثیرگذاری فرهنگی

تبصره ۲۲ به قدری تأثیرگذار بود که اصطلاح «Catch-22» به فرهنگ عمومی غرب راه یافت. امروز هر وقت فردی در موقعیتی بی‌منطق و بی‌راه فرار قرار بگیرد، از این اصطلاح استفاده می‌شود. حتی بسیاری از فیلم‌ها، سریال‌ها و آثار ادبی دیگر از آن الهام گرفته‌اند.

معرفی کتاب تبصره ۲۲ (Catch-22) اثر جوزف هلر چینود chinod

اقتباس‌های هنری

فیلم «Catch-22» در سال ۱۹۷۰ توسط مایک نیکولز ساخته شد.

در سال ۲۰۱۹ نیز مینی‌سریالی بر اساس کتاب و با بازی جورج کلونی منتشر شد که بار دیگر توجه نسل جدیدی از مخاطبان را به این اثر جلب کرد.

چرا باید «تبصره ۲۲» را بخوانیم؟

در دنیایی که روز‌به‌روز پیچیده‌تر، دیوانه‌وارتر و بوروکراتیک‌تر می‌شود، «تبصره ۲۲» بیش از هر زمان دیگری معنا دارد. این کتاب با روایت طنزآلود و تلخش، آینه‌ای پیش روی ما می‌گذارد تا ببینیم چگونه عقلانیت در ظاهر، می‌تواند در خدمت دیوانگی باشد. خواندن این رمان، فقط یک تجربه‌ی ادبی نیست؛ سفری است به اعماق بی‌منطقی ساختارهای انسانی.