کتاب همه چیز راز است اشعار یانیس ریتسوس
آشنایی با ادبیات و هنر ملل مختلف می تواند یکی از لذت بخش ترین تجربیات برای علاقه مندان به این حوزه باشد. از این میان شعر، که به باور برخی کمال هر هنر است، طرفداران پر و پا قرص خودش را دارد. اگر شما از جمله افرادی هستید که به خواندن شعر ملل علاقه مندید، اشعار یانیس ریتسوس، شاعر چپگرا و طرفدار مقاومت یونانی گزینه ای است که به سادگی نباید از کنارش عبور کنید.
گزیده ی اشعار این شاعر را می توانید در کتاب همه چیز راز است! با ترجمه ی احمد پوری تهیه و مطالعه کنید. شاعری که در تمام عمر دست از سرودن و مبارزه بر نداشت و تاثیر آشکاری بر شعرای سرشناس جهان، مانند محمود درویش، شاعر شهیر فلسطینی داشت. محمود درویش در یکی از شعرهای بسیار زیبا و شناخته شده ی خود به نام همصدایی از یانیس ریتسوس و شعر او یاد می کند، و گفت:
اگر پیش از تو مردم
تو را به ناممکن ها وصیت می کنم.
مترجم در مقدمه ی کتاب توضیحاتی خواندنی درباره ی زندگی پر رنج و ملال ریتسوس می دهد. رنجی که رد پای آشکار و بی نقابی در اشعار و آثار او دارد.
هرگز به یاد ندارم جوان بوده باشم،
چون پیر مردانی فلج گوشه ای می نشستم و
کتاب های باستانی می خواندم.
یانیس ریتسوس سالهای زیادی از عمرش را در آسایشگاه گذراند و در آنجا به مطالعه پرداخت. در همان جا با آثار مارکس و لنین آشنا شد و به مارکسیسم گرایش پیدا کرد و اشعار سیاسی و اعتراضی بسیاری را سرود. حتی سروده ای که بر سنگ مزار او درج شده است، سروده ای سیاسی است که تحت تاثیر دیدن عکس کارگری تیر خورده که مادرش بر روی سینه ی او خم شده ، سروده شده است.
در یکی از روزهای ماه مه تو را از دست دادم
… می روم تا به رفیقان تو بپیوندم و خشم خود
را بر روی خشم شان بگذارم تفنگ تو را به دست
دارم، آسوده بخواب پسرم.
این شعر که در مدت کوتاهی پس از سرودن به صورت یک سرود انقلابی در آمد، دور جدیدی از مشکلات و در به دری ها را برای یانیس ریتسوس در پی داشت. نخست وزیر دیکتاتور یونان در سال ۱۹۳۶ مجلس را منحل کرد و خود را به عنوان نخست وزیر مادام العمر معرفی کرد.
و روزگار سخت تری را برای روشنفکران و انقلابی هایی رقم زد که یانیس ریتسوس یکی از آنها بود. ریتسوس در این دوران بارها مورد تعقیب قرار گرفت، تبعید و زندانی شد. اما هرگز از سرودن دست نکشید.
او را یکی از پرکار ترین شعرا می دانند که بیش از ۸۰ جلد شعر و ۱۰۰ جلد اثر در زمان حیاتش از خود بر جای گذاشت، با اینکه چاپ کتاب هایش تا سالهای طولانی در یونان ممنوع بود. کتاب حاضر، همه چیز راز است گزینه ای از اشعار کوتاه یانیس ریتسوس است که بیشتر شخصی و درونی هستند به علاوه ی شعر بلند و زیبای بانوی تاکستان ها که قصیده ای است برای یونان در زمان اشغال فاشیست های ایتالیا و آلمان. کتاب حاضر با احتساب مقدمه در ده بخش قسمت بندی شده است.
بخش اول شامل توضیحاتی در باب زندگی و سرنوشت یانیس ریتسوس است. بخش های بعد به ترتیب شهادت ها، زنان تانکارا، نرده ها، اشاره ها، راهرو و پلکان، کاغذی ها، پوشیده، دیوار درون آینه و شعر بلند بانوی تاکستان ها را شامل می شود. شعر های او به ظاهر ساده ولی در واقع مانند عکس هایی که ارتباط پنهان و ژرفی با یکدیگر دارند، مفاهیم عمیقی را به خواننده منتقل می کنند. از شعر های یانیس ریتسوس در کتاب همه چیز راز است، می خوانیم:
«چیزی مثل»
او در دست هایش چیزهایی دارد که با هم نمی خوانند.
یک سنگ، یک سفال، دو کبریت سوخته
میخی زنگ زده از دیوار روبرو
برگی که از پنجره پایین افتاد.
شبنم هایی از گل هایی که تازه سیراب شده اند.
او این همه را می گیرد
و در حیات خلوتش چیزی مثل یک درخت می سازد.
می بینی؟ شعر همین است: « چیزی مثل»
و در شعری دیگر از او چنین می خوانیم :
همه چیز راز است
سایه ی سنگ
پنجه ی پرنده
دوک نخ
صندلی
شعر
و در شعری دیگر :
شعر
سالیان سال
در پی خواننده اش می گردد.
سرانجام
در سایه سار
بزرگترین بال ها،
در تاریکی
ژرف ترین شب ها،
در باغی با شاخه های عریان
با چنگک قصابی بر روی آن ها
به زانو می افتد.
برای جستجوی کتاب همه چیز راز است در گوگل کلیک کنید
فاطمه ریاحی