به نام خدا
رسم و رسوم شب چله در ایران:
می توان گفت شب چله یا شب چله یکی از مهم ترین شب های سال باستان می باشد که از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان واقع شده است جشن ها و شب نشینی هایی که در این شب توسط مردم هر شهر و دیار صورت می گیرد شاید باهم تفاوت هایی داشته باشد ولیکن همه آن را گرامی می دارند.
اقوام ایرانی چند هزار سال است که شب چله آخرین شب پاییز و تاریکترین شب در طول سال را تا صبح بیدار می مانند و در کنار دوستان و اشنایان خود به سرگرمی و شادی می پردازند . در این مطلب می خواهیم شما خوبان را با رسم و رسومات مختلف در نقاط کشور برای شب چله آشنا بیشتر کنیم برای دونستن بیشتر با چی تریپ همراه باشید .
شب چله در آذربایجان شرقی:
آذری ها نیز مانند دیگر مناطق ایران به این شب اهمیت خاصی می دهند و هر سال این مراسم را با آداب و رسوم خاصی برگذار می کنند. شب چله در آذربایجان شرقی مردم هندوانه ای به نام چیلله قارپیزی نوش جان می کنند.
این مردم معتقدند که با خوردن این هندوانه لرز و سوز سرما دیگر تاثیری بر روی بدنشان ندارد و تا آخر زمستان سرما نخواهند خورد. یکی دیگر از آداب و رسوم شب چله در ایران و در شهر آذربایجان شرقی این است که اعضای خانواده برای نو عروس خانواده شان طبق های هدیه به عنوان چشم روشنی ارسال می کنند،محتویات این طبق ها یا خوانچه ها شامل شیرینی، پرتقال، سیب، انار، هندوانه، آیینه، پارچه توری و پولکی و غیره می شود.
با ارسال کردن این طبق ها افراد سری به خانه عروس و داماد می زنند و با نواختن موسیقی های محلی به جشن و پایکوبی می پردازند.از خوردنی های مخصوص این مراسم ها برنج، مرغ، آش شیر می شود. به عنوان تنقلات نیز معمولا قاورقا یا همان گندم برشته، آجیل، لبو، هویج، هندوانه، انار، سیب، حلوای گردو، خربزه، انگور، کشمش، بادام، سنجد و غیره نوش جان می شود.
یکی از رسم های مردم آذربایجان در شب چله این است که فرد بزرگ فامیل هنگام قاچ کردن هندوانه می گوید قادا بلامیزی بو گئجه کوسَدوخ یعنی بلای خودمان را امروز بریدیم و نشان از دور کردن بلاهای مختلف از اعضای خانواده دارد.
چله شب خوشی در تهران:
گفته می شود هندوانه و انار به عنوان نمادهای اصلی شب چله در تهران به شمار می آیند و تقریبا تمام مردن در سفره های خود این دو میوه را حداقل قرار می دهند. آداب و رسوم نیز با خوردن خوراکی ها و تنقلات خوشمزه و سپری کردن این شب عزیز در کنار اعضای خانواده و دوستان است .
مردم تهران نیز در شب چله با جمع شدن در خانه بزرگ تر های فامیل و با خوردن شام های خوشمزه و میوه هایی همچون هندوانه، انار، خرمالو، سیب، نارنگی و غیره به همراه آجیل های رنگارنگ و مخلوط، به همراه مراسمی همچون فال گیری، حافظ خوانی و شاهنامه خوانی اوقات خوشی را تجربه می نمایند.
شب چله در اصفهان:
مردم اصفهان نیز به شب چله اهمیت زیادی می دهند و آن را در کنار عزیزان و اعضای خانواده شان جشن می گیرند. آداب و رسوم شب چله در شهر اصفهان رنگ و بوی خاصی دارد. در رسم های قدیمی شهر اصفهان آمده است که فصل زمستان به دو بخش چله کوچک و چله بزرگ تقسیم می شود.
چله بزرگ از اول دی ماه تا 10 م بهمن ماه گفته می شود و چله کوچک از 10 م بهمن تا 30 م این ماه ادامه دارد. همچنین جالب است بدانید که به شب چله در اصفهان چله زری نیز گفته می شود در حالی که در سایر نقاط ایران به شب چله عمو چله می گویند.
لینک اختصاصی چینود
با توجه به اینکه در گذشته تمامی موجودات و اشیا را با دسته بندی مذکر و مونث تقسیم بندی می کرده اند شب چله را نیز عده ای مونث می دانند و عده ای دیگر مذکر.اصفهانی ها در شب چله سفره های رنگارنگی با حضور میوه هایی همچون هندوانه و انار و با پختن شام های محلی و مفصل این شب را در کنار اعضای خانواده شان جشن می گیرند.
هندوانه در آداب و رسوم شب چله در اصفهان نمادی از خورشید است و با قرار دادن آن بر سفره های خود نمادی از خورشید را در کنار خود قرار می دهند.
شب چله مازندرانی :
مازنیها شب چله را با نام (چلهشو) میشناسند که در معنی همان شبِ چله می باشد در تقویم کلینگر ایرانیان قدیم، دو موقع از سال با نام چله معرفی شده بود چله تابستان که از تیرماه شروع میشود و چله زمستان که آغاز آن، اول دیماه است.
در این تقویم، 60روز تابستان و 60 روز فصل زمستان، به دو قسمت چله بزرگ و چله کوچک تقسیم میشد.
دقیقتر بگوییم: به40 روز ابتدایی چله، چله بزرگ و 20 به روز پایانی آن چله کوچک میگفتند.مازنیها شب چله به خانه 0 گَته پِر)میروند.
گته پر در گویش مازندرانی به معنی پدربزرگ است. تمام فامیل در خانه پدربزرگ دور کرسیهای زغالی مینشستند و سوز و سرمای زمستان را با گداختگی زغال کرسی از سر میگذرانند.یکی از بخشهای جدانشدنی شب چله ، خوردن میوه و تنقلات است.
در سفرههای چله ی محلی مازنی، هندوانه، کندس (نوعی میوه محلی که در جنگلهای شمال ایران میروید) انار، گندم بو داده، گردو، نخود برشته، تخمه، بادام، پسته، انجیر و کشمش از اصلیترین خوراکیهای شب چله به شمار میآیند.
شب چله شیرازی و حافظ:
می توان گفت در شیراز نیز مشابه دیگر شهرهای ایران، مردم سفرهای رنگین گسترانده و تا صبح با حافظ خوانی و خاطره گویی به مشاعره و شبزندهداری میپردازند. آنها با گوش سپردن به قصههای شب چله شبی بهیادماندنی را برای خود رقم میزنند.
و بعضی ها سفرهای به سبک هفتسین که آینه، دو لاله و چند شمع روشن، رنگینک، اردهشیره، خرما، تنقلات به همراه چند شاخه گل از چیدنیهای آن است.شیرازیها با خوردن غذای ویژه آن شب یعنی هویجپلو به همراه کشمش و مغز گردو از خود پذیرایی میکنند. تفأل زدن به حافظ در شب چله یکی از آیینهای ویژهی است.
برخی ریشه این سنت دوستداشتنی را در شیراز میدانند. فال کلوک در شیراز هم یکی دیگر از مراسمهایی است که در شب چله برگزار میشود. فال کلوک فالی ویژه بانوان همراه با خواندن ترانههای محلی است.
شب چله در کردستان زیبا:
مردم کردستان شب چله را با نام (شوچله) میشناسند. کردها در شوچله رسم عجیب ولی خوشمزهای دارند. آنها نوعی خربزه به نام کالِک تورش را از بازار میخرند و آن را مدتی در سرکه میخیسانند تا ترشِ ترش شود و برای پذیرایی از مهمانان سرو میکنند.
این ترشی خوشمزه آنقدر پرطرفدار و هوسانگیز بوده که اگر در همسایگی زن باردار یا همسایه فقیری باشد، اهالی محله به عنوان تعارف، از کالک تورش خود به او میبخشند تا همه با ترشی کالک تورش شیرینی این رسم دیرینه در شوچله کردستان را بچشند.
همچنین کردها بعد از دورکرسی نشینی، قصهخوانی، معاشرت با فامیل وخوردن آجیل و میوه، با سفره شام مخصوص شوچله، چله را به پایان میبرند. از غذاهای خاص آن شب دلمه خوراک سنتی شب چله در کردستان است که بنا به ذائقه حاضرین، با کلم، برگمو، فلفل دلمه و بادمجان آماده می شود.
چله شبی خاطره ساز در خوزستان:
یکی ار آداب و رسوم های خوب در خوزستان این است که پدربزرگها و مادربزرگها در استان خوزستان مسئولیت خطیر جمعکردن کل خانواده و فامیل را در شب چله بر عهدهدارند.
گرفتن فال حافظ، گوش سپردن به خاطرهگویی بزرگترها در کنار کرسی، شاهنامهخوانی و شعرخوانی و شکستن فندق از آدابورسوم این شب در خوزستان است.بزرگترها با فراهم کردن تنقلات محلی و آجیلهای مخصوص شب چله ، آن را شبی بهیادماندنی در خاطرهها میسازند.
یکی از رسم ورسوم هایش افسانه زیبایی به نام قارون است که مردم این شهر تا سحر بیدار مانده تا از قارون استقبال کنند. قارون در لباسی مبدل (هیزمشکن) برای مردم فقیر تکههای چوبی را میبرد که تبدیل به طلا خواهند شد و برای آن خانواده برکت و ثروت را به همراه خواهند داشت.
آداب شب چله در کرمان:
باید گفت کرمانیها در شب چله سفرهای شیرین و خوشرنگ با انواع خوراکیها ازجمله هندوانه، انار، آجیل، کمچ و کلمپه و سایر شیرینیهای محلی را پهن میکنند. در این شب اعضای خانواده در خانه بزرگترهای فامیل جمع میشوند و با سرگرمیهای متنوع تا پاسی از شب را بیدار میمانند.
کرمانیها با خوردن انواع آجیل، حافظ خوانی، گرفتن فال نخود و خواندن چهار بیتی شب را به زنده داری به صبح میرسانند،از بازیهای محبوب این شب (ماردوره) است. هر فردی که در مهمانی شب چله حضور دارد، نیت کرده و شیء کوچکی همانند سوزنقفلی یا سکه را در ظرفی سفالین به شکل پارچ میاندازد.
یک نفر مسئول برداشتن آن شیء از پارچ میشود و دیگران یک بیت شعر میخوانند. مسئول ظرف یک شی را بهطور شانسی درمیآورد، شعری که خوانده میشود بهعنوان فالِ صاحب آن شیء می دانند.
رسم شب چراغو خراسان رضوی:
در خراسان هم مانند شمال و بسیاری از مناطق دیگر ایران شب چله یا شب چله را جشن می گیرند، این شب را مشغول شبنشینی و خوردن انواع میوه و تنقلات میشوند، و هندوانه و انار از واجبات سفره چله است.
جالب است بدانید که خراسانیها به خصوص مشهدیها به شبنشینیهای طولانی (شبچراغو) میگویند. اگر کنجکاوهستید از پیشینه آن بدانیدباید بگوییم که درگذشته، هر میهمانی که قصد شبنشینی در منزل دیگری را داشت، با خود چراغی به همراه میبرد و ازآنجاییکه تعداد این چراغها فراوان بود آن را چهلچراغ ، شب چراغ یا شبچراغو مینامیدند .
لینک اختصاصی چینود
